Çështja e hapësirës mësimore dhe mësimore në arsim shikohet dhe trajtohet ndryshe në varësi të nivelit të arsimimit që është në qendër të vëmendjes. Ndërkohë që ka shumë artikuj shkencorë, standarde dhe politika shtetërore të zhvilluara dhe të publikuara në lidhje me hartimin e hapësirave mësimore në arsimin parauniversitar (shih studimin e Clark 2002), e njëjta nuk mund të thuhet për arsimin e lartë. Njësoj është edhe në sistemet arsimore të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Përderisa ekzistojnë standarde dhe norma të përcaktuara që rregullojnë hapësirën mësimore në arsimin parauniversitar, ka pak ose aspak politika dhe rregullore të tilla të cilat rregullojnë këtë aspekt në sektorin e arsimit të lartë (Xhavit Rexhaj, 2020). Në një punim që diskuton hapësirën mësimore në arsimin e lartë, Paul Temple thotë se: “trajtimi i hapësirës në arsimin e lartë zakonisht ka ndodhur ose në kontekstin e planifikimit hapësinor, ose si pjesë e planifikimit dhe arkitekturës së përgjithshme të kampusit, në vend që të shihet si një burim që duhet menaxhuar si pjesë integrale e aktiviteteve të mësimdhënies, të nxënit dhe të kërkimit shkencor (Temple, 2008). Vetëm kohët e fundit, Elkington dhe Bligh (2019) kanë shqyrtuar mënyrat e ndryshme në të cilat hapësira përdoret nga institucionet për të përmirësuar mjedisin e të nxënit dhe mësimdhënies në një grup të përzgjedhur të institucioneve të arsimit të lartë (marrë nga (James Williams, 2021)).

Pavarësisht nga dallimet ndërmjet niveleve të arsimit, ose nga prania apo mungesa e normave dhe standardeve për hapësirën mësimore, mund të vërehet se i gjithë edukimi ka të bëjë me formimin njerëzor, i cili nga ana tjetër mund të konsiderohet si një ndodhi emocionale, kolektive, e qëndrueshme, dhe, në fund të fundit, hapësinore (Pablo Campos Calvo Sotelo, 2021). Në një seksion libri mbi ndryshimet në disenjimin e hapësirës mësimore, Katja Ninnemann shkon më tej duke e parë hapësirën arsimore si “pedagogu i tretë” (Ninnemann & Jahnke, 2018).

Një situatën vetëm sa u konfirmua nga pandemia e fundit e Covid-19 e cila ka bërë që hapësira mësimore në arsim të dalë në plan të parë të shërbimeve arsimore në tërë globin. Qindra miliona nxënës e studentë në të gjitha nivelet e arsimit janë detyruar të lidhen në internet për të ndjekur mësimin. Hapësirat mësimore, përkatësisht koncepti i mjedisit mësimor, u zgjerua në sferën virtuale për të fituar kuptime të reja për aplikim më të mirë në rrethanat e reja. Kjo bëri të ndryshojë edhe roli i të gjithë faktorëve të tjerë në procesin arsimor; në thelb ndryshoi roli i mësuesve, prindërve, studentëve, shkollave, shtëpive, teksteve shkollore, burimeve të mësimdhënies dhe të të nxënit, roli i autoriteteve arsimore e të tjera. Fokusi i praktikave arsimore u zhvendos pjesërisht nga shkollat, mësuesit dhe tekstet shkollore për të përfshirë në mënyrë më aktive shtëpitë, hapësirën mësimore, burimet virtuale të mësimit dhe prindërit.

Vlen të theksohet se mësimi në internet dhe në distancë dhe mjedisi i të mësuarit virtual nuk mund të konsiderohen risi – ato kanë ekzistuar për dekada, madje edhe para ardhjes së mediave elektronike dhe internetit së fundmi. Megjithatë, ndryshimi i paradigmës në hapësirën e mësimdhënies dhe të të nxënit në arsim, që erdhi si rezultat i Kovid-19, shtyu më fort në plan të parë përparimet teknologjike në fushën e teknologjive kompjuterike dhe të internetit. Si rezultat, gjithnjë e më shpesh dëgjojmë për normalitetin e ri pas Kovidit, të vetëdijshëm se nuk mund të ketë kthim në paradigmat, të kuptuarit dhe praktikat e para Kovidit, jo vetëm në arsim.

Ndryshimet marramendëse që kanë rezultuar nga avancimet teknologjike në formën e mediave sociale, rrjeteve online, platformave dhe aplikacioneve të komunikimit, realitetit virtual e kështu me radhë, janë reflektuar gjithashtu në sferat psikologjike, sociale dhe kulturore. Përderisa avancimet teknologjike kanë shërbyer për të bashkuar njerëzit anekënd globit, ato në të njëjtën kohë duket se na kanë izoluar nga njerëzit përreth nesh.

Arsimi nuk bën përjashtim në këtë drejtim: ka pasur një ndryshim thelbësor në cilësinë e ndërveprimit në sektorin e arsimit në të gjitha nivelet. Shumë universitete po mendojnë të kalojnë përgjithmonë online; një nga kualifikimet kryesore për një mësues në ditët e sotme është aftësia për të zbatuar mësimdhënie online; platformat online në arsim po marrin funksione të rëndësishme të sistemeve arsimore në aspektin e monitorimit, vlerësimit të nxënësve / studentëve, sigurimit të mjeteve materiale e të tjera. Zhvillimet dhe ndryshimet kryesore megjithatë kanë ndodhur në kurrikulat shkollore dhe në ato të arsimit të lartë, të pasqyruara në metodologjitë e mësimdhënies dhe të të nxënit, në tekstet shkollore dhe në burimet e mësimdhënies.

Në këtë kontekst më të gjerë, është bërë jetike rishikimi i parimeve, politikave dhe qasjeve në fushën e hapësirës së mësimdhënies dhe të të nxënit në arsim, për të ndërtuar një të kuptuar të ri të mjedisit mësimor dhe për të gjetur mënyra për një përafrim më organik të hapësirave mësimore dhe kurrikulave në të gjitha nivelet e arsimit.

Konferenca rajonale për hapësirën mësimore në arsim dhe Tryeza për hapësirën mësimore në arsimin e lartë[1] organizohen me përkrahje profesionale nga partnerët implementues të projektit “Hapësirat Mësimore në Arsimin e Lartë”  i financuar nga fondet e programit Erasmus Plus të Komisionit Evropian[2].

[1] Tryeza organizohet me përkrahjen financiare nga Kolegji AAB dhe nga Projekti “LTSHE” i financuar nga Erasmus Plus.

[2] https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/projects/eplus-project-details/#project/2019-1-UK01-KA203-061968